(Tạm thời chưa có phim)
LỜI
BÌNH
1. Lia xép, nước lấp lánh, bập dừa : 25”
Xép Ba Tàu là một địa danh thuộc
vùng đất Gò Quao, tỉnh Kiên Giang.
Theo
cách gọi từ xa xưa của người dân địa phương thì “Xép” có nghĩa là một đọan
phình rộng racủa một con sông lớn mà ở đó có nhiều ngã rẻ và rạch nhỏ. Còn “ Ba
Tàu” được giải thích là ở ba góc Xép có ba doi lá gie ra, trông giống như ba
mũi tàu. Cũng có người cho rằng, “Ba Tàu” là nơi có nhiều bà con Hoa Kiều đến
mua bán, trao đổi nông lâm sản.
Nhìn
lên bản đồ, bạn sẽ nhận ra Xép Ba Tàu, một đoạn phình rộng ra của con sông Cái
Lớn, cách cửa biển non 30 km. Theo cửa sông này, cha ông ta đến Xép Ba Tàu khẩn
hoang lập ấp. Trong cuộc chinh phục thiên nhiên đầy gian khổ ấy, người xưa đã
để lại biết bao huyền thoại còn ghi trong sử sách.
(
Lời ông Sơn Nam về chuyện đánh cọp )
2.
Miếu bà
Thị Cư : 50”
Và ở
Xép Ba Tàu có một câu chuyện còn lung linh màu huyền thoại, về người phụ nữ gan
dạ, dám một mình đấu lại “Chúa Sơn lâm” giữa ban ngày.
Bà tên
là Hồ Thị Cư, người thuộc một dòng tộc ở vùng Bình Định, vào Gò Quao, xứ sở mà
“dưới Xép sấu nghé như trâu; trên bờ cọpđua như chó”. Một hôm, bà theo cha vào
rừng đốn cũi thì bất ngờ bị cọp tấn công. Để cứu người cha sức yếu, Thị Cư đem
hết sức bình sanh chống trả lại bầy thú dữ và biệt tích giữa rừng sâu. Cảm kích
tình phụ tử ấy, người đời sau lập miếu thờ.
(#)
3.
Hàng
đáy, tôm cá, dừa nước : 43”
Nghề hạ
bạc ở đây hình thành từ lâu đời. Con sông Cái Lớn dẫn cá tôm từ biển Tây vào
cho mỗi năm một vụ thủy sản nước lợ và một vụ thủy sản nước ngọt. Chu kỳ thay
đổi nguồn nước đều đặn như thế, đã tạo ra hệ động thực vật đặc thù cho Xép Ba
Tàu.
Dọc
theo hai bờ sông Cái Lớn và chung quanh Xép, đâu đâu cũng mọc loài cây dừa nước
– Loài cây từ ngàn xưa cha ông ta đã sử dụng để tạo nên làng mạc, cửa nhà trên
vùng đất mới. Ứơc tính, diện tích dừa nước của vùng này hiện lên đến hàng trăm
ngàn hécta – nơi cung cấp nguồn nguyên liệu lá lợp chủ yếu cho Đồng bằng sông
Cửu Long.
( - )
dừa
nước cho trái quanh năm, nhưng chúng ra bông rộ nhất vào đầu mùa khô. Chín
tháng sau thì trái vừa già, món ăn dân giả nhưng đầy hương vị của làng quê, đất
nước. Người Xép Ba Tàu gắn bó với loài cây dừa nước từ thời thơ bé :
Gió đưa ngọn lá xạt xào
Nhớ cây dừa nước Ba Tàu quê hương ...
4. Xép, lia cây mước xác, bông, rộng có ghe
qua :46”
Ngoài
dừa nước, quanh Xép Ba Tàu còn có hơn trăm loài thực vật ngập nước khác. Tiêu
biểu là cây mước xác, thuộc họ trước đào. Loài này cho hoa quanh năm, tạo sinh
cảnh cho vùng sông, nước, điểm xuyết một màu trắng tươi giữa mảng xanh rì của
Xép Ba Tàu. Bởi vậy mà dân gian ở đây có câu :
Lắc lay cành mước lá xanh,
Đong đưa bông trắng cho anh nhớ nàng.
Chừng nào nhị trổ chấm vàng,
Xuồng anh ghé bến cho nàng cùng theo...
5. Bóng, hoa ô rô, Xép góc cao :16”
Do ảnh
hưởng chế độ nhật triều của biển Tây, quanh Xép luôn luôn ẩm ướt, tạo điều kiện
cho các loài cây họ ô rô phát triển quanh năm, tạo thêm nét đẹp cho bờ Xép Ba
Tàu.
( Tiếng
bìm bịp )
6. Bìm bịp, cây bần, trái, hoa :31”
Bịp kêu nước lớn anh ơi,
Bẻ mau bần chín nấu nồi canh chua...
Câu ca
ấy qua bao năm tháng vẫn còn làm xao xuyến lòng người Xép Ba Tàu. Bóng bần lay
động hồn quê ; gợi nhớ, gợi thương cho mỗi ai đi xa còn luyến lưu hình bóng quê
nhà...
( - )
7. Hoa lục bình; Xép rộng : 20”
Với hơn
200 ngày nắng trong năm, các loài thủy sinh ở Xép Ba Tàu đua nhau phát triển.
Cuối tháng Chạp, nước rút, là mùa lục bình trổ bông.
...Bồng bềnh tim tím bên sông
Thủy chung tình nước, vấn vương lòng
người...
( - )
8. Đường làng, ngôi nhà : 17”
Bên bờ
Xép, từ nhiều thế kỷ trước, các cộng đồng người Việt, người Khơme, người Hoa đã
chung lưng nhau dựng lên những ngôi làng. Có nhiều dòng tộc người Hoa ở tận
miền Triều Châu xa xôi đến đây lập nghiệp, nay vẫn còn giữ nét văn hóa riêng.
( Lời
ông Sơn Nam nói về người Hoa nêu trên.)
9. Vườn cam, lượm mo, khóm : 64”
Thích
nghi với vùng đất mới, các cộng đồng dân tộc ở Xép Ba Tàu đã lựa chọn cách canh
tác riêng. Đất thấp, họ đào mương, lên liếp, trồng cây, nuôi cá. Đây là một
trong những khu vườn với nhiều tầng sinh thái do người dân Xép Ba Tàu sáng tạo
nên.
( - )
Dưới
tán cao là rẫy khóm, loài cây chịu phèn, ưa bóng râm, tỏ ra thích ứng với
phương pháp trồng xen giữa cây lâu năm với cây ngắn ngày. Mỗi năm một vụ cau và
một vụ khóm, người dân Xép Ba Tàu bắt đầu làm giàu cho xứ sở.
( -)
10.
Ruộng,
cau, lúa, khóm : 82”
Với
tính năng động và trí sáng tạo của người dân Xép Ba Tàu, cây khóm biết kết trái
dưới bóng cau, giờ thêm nảy chồi trên đất ruộng. Vẫn theo cách đào mương lên
liếp để rửa phèn, dẫn ngọt cho đất; người nông dân đã đặt cây khóm kề bên cây
lúa – một kiểu xen canh không những phù hợp với đất đai, thổ nhưỡng, mà còn
thích ứng với sự nhạy cảm của nền kinh tế thời hội nhập.
( - )
vừa
trồng xong một vụ khóm là đến kỳ thu hoạch lúa, sự luân chuyển mùa màng như thế
đã tạo ra một nhịp sống mới cho người dân Xép Ba Tàu.
( - )
11.
Xắn
khóm, kéo xuồng đi, chuyền trái : 50”
Khóm
chính vụ ở Xép Ba Tàu kéo dài từ tháng 10 đến tháng Chạp âm lịch hàng năm. Hơn
5 ngàn hecta thuộc các xã Vĩnh Hòa Hưng, Vĩnh Phước, Vĩnh Tuy của huyện Gò
Quao, đang giữ thế mạnh về loại caây công nghiệp này.
( - )
Khóm
được phân loại ngay tại rẫy. Trái vừa già chọn để chuyển đến các nhà máy chế
biến; khóm chín vàng đưa ra chợ quê bán cho thương lái. Cuộc sống thôn dã, bình
dị mà trữ tình biết bao :
Một tay một cặp khóm đôi,
6n duyên chồng vợ nhớ thời hàn vi.
Gío đồng đưa đẩy xuồng đi,
Ba Tàu Xép rộng, nhớ gì thuở xưa ...
Và,
người dân quê hương này không thể nào quên những năm dài gian khổ và ý chí quật
cường vùng lên tranh đấu.
( Trích bài ca vọng cổ trên sông )
12.
Vỏ,
nước rẻ, ông Tư Nhà Mới : 29”
Hòa với
niềm cảm xúc của con người Xép Ba Tàu, chúng ta cùng chia sẽ những ký ức đầy tự
hào của Anh Hùng Nguyễn Văn Tư, người được mang biệt danh là Tư Nhà Mới – “Thủy
thần trên sông Cái Lớn”. Ông không thể nào quên những năm tháng mà mỗi bờ lá là
một trận địa nhấn chìm tàu giặc, và ngay ở Xép Ba Tàu này, ông đã cùng đồng đội
khi thì nả pháo, lúc lại gài thủy lôi, gây cho quân thù nhiều phen khiếp vía.
( Lời kể ông Tư Nhà Mới)
13.
Xép có
3 chiếc tàu, ghe khẳm : 45”
Với
chiến công diệt 3 tàu trên Xép, ông và đồng đội đã tô đậm thêm huyền thoại Xép
Ba Tàu, một huyền thoại mới xuất hiện trong thời kỳ chống Mỹ, để lại niềm tự
hào cho con người miền quê này.
( - )
Xép Ba
Tàu ngày nay trở thành một hợp điểm của nhiều tuyến lưu thông huyết mạch. Từ
Hậu Giang qua Rạch Gía, từ Cà Mau lên Cần Thơ, tạo nên dáng vẻ mới cho khúc
sông đượm màu lịch sử.
14.
Bóng
dừa, khóm, vườn rẫy mới, cau : 33”
Tiếp
tục truyền thống sáng tạo và năng động, người Xép Ba Tàu lại cải tạo vườn cũ,
lập nên các khu vườn rẫy mới. Dưới bóng dừa, cây khóm lại bắt rễ trên đất trồng
xen canh.
( - )
Ở những
khu vườn cổ, một khả năng mới đang mở ra cho ngành du lịch. Ở đó du khách có
thể tìm hiểu một phần trong lịch sử văn minh miệt vườn với kỹ thuật canh tác nhiều
tầng sinh thái. Đến Xép Ba Tàu khách tham quan còn cảm nhận những nét riêng của
các cộng đồng dân tộc và hưởng trọn độ trong lành, yên ả của một làng quê nên
thơ...
15.
Ngọn
dừa, đường làng, người viết liễng : 31”
Trong
sức sống của thiên nhiên của tạo hóa, có một sinh lực riêng bắt nguồn từ tấm
lòng, ý chí và niềm tin của con người ở vùng đất này.
Qủan tấn tài nguyên, bá niên thịnh,
Kim ngân báo hỷ, gia môn hưng.
Giữ
được tài nguyên, trăm năm tất sẽ thịnh vượng, bạc tiền sẽ đến làm cho nhà nhà
giàu mạnh. Đó là ước nguyện khi năm mới đến của người dân Xép Ba Tàu.
16.
Cây
gừa, miếu Thị Cư, đốt nhang : 25”
Trong
sự thịnh đạt, người Xép Ba Tàu không quên ơn bậc tiền hiền, nguyện thổi bùng
lên ngọn lửa thiêng mà hướng về công đức người xưa, quyết một lòng gìn giữ Xép
Ba Tàu, làm rạng ngời truyền thống đấu tranh với thiên tai, địch họa của người
dân nơi đây...
17.
Chợ Gò
Quao, bông lục bình, tàu xa, bóng rừng, Xép góc cao : 60”
Trong
xu thế đô thị hóa, hiển nhiên bên Xép Ba Tàu đang mọc lên một thị trấn sầm uất.
Điều đó đã tạo nên nét đối sánh giữa cũ và mới, giữa thôn dã và đô hội. Nhưng
dù có đổi thay thế nào đi nữa, thì Xép Ba Tàu với nét bình dị nên thơ của nó
vẫn chứa đựng một hồn quê đáng được giữ gìn.
( - )
Giữa
những bước phát triển mới, Xép Ba Tàu như được trẻ lại, nhưng càng thanh xuân
bao nhiêu người dân ở đây vẫn nhớ hoàii câu ca :
Ví dầu gió đẩy gió đưa,
“Trắng ngần bông mước” - người xưa dặn dò.
Ví dầu Xép vắng con đò
Ba Tàu vẫn một câu hò...hò ơ...
( - )
Ai có
qua miền Hậu Giang, ai có về Kiên Giang
hãy ghé qua miền đất này, nơi có lòng sông rộng mở như tình người bao
la ; nơi có dòng sôn Cái Lớn uốn quanh
Gò Quao, để lại Xép Ba Tàu lộng gió và nên thơ./.
