NHÀ QUAY PHIM CHÂU NGỌC TIẾP

Phim tài liệu thực hiện tại Trung tâm Truyền hình VN tại TP Cần Thơ, công chiếu năm 2005.

LỜI BÌNH                                        

1.-Ông Bảy ở kho phim, dở hộp ra xem: 32”

          Theo nghề nhiếp ảnh từ những năm 50, năm 1962 ông chuyển sang nghề quay phim. Trong 30 năm cầm máy ông đã lăn lộn ở hầu khắp các chiến trường miền Tây Nam bộ. Hàng ngàn thước phim ông ghi chép trong thời chống Mỹ đã đóng góp những giá trị to lớn về hình ảnh Cách mạng của vùng đất này.

          Bạn bè gọi ông là Bảy Triển, đồng nghiệp gọi ông là đạo diễn Lê Châu, là nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp.

(Tựa phim )

2. Ông Bảy lấy phim xem qua lúp: 22”

          Xưa nay, những người làm phim thường hay nói: “Không có ánh sáng thì không thể có Điện Ảnh”; Ông cũng hay tâm tình với đồng nghiệp: “Người quay phim không có bầu nhiệt huyết thì không thể ghi chép tốt cuộc sống”. Nghĩ vậy nên ông đã gửi trọn lòng tin và trách nhiệm vô mỗi cảnh quay; coi đó là sự nghiệp của cả đời mình.

(#)

3. Ông Bảy ngồi trên vỏ, nhìn: 24”

          Nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp sinh năm 1929 tại làng Hưng Mỹ, một làng quê nên thơ và trù phú thuộc quận Cái Nước, cách thị xã Cà Mau không xa. Khoảng đời niên thiếu của ông gắn liền với dòng sông, con rạch của xứ sở thân yêu này.

(# nhạc)

4. Rót rượu, cắm nhang: 23”

          Mỗi lần về lại quê nhà là một lần gợi lại trong ông biết bao kỷ niệm về gia tộc, gia đình. Cội nguồn tạo nên lẽ sống; điểm khởi đầu của sự nghiệp và mọi thành công của đời ông sau này.

(#)

5. Xá bàn thờ, ảnh thân sinh; thăm mộ: 31”

          Sinh ra trong một gia đình có truyền thống văn hóa và yêu nước, ngay từ buổi thiếu thời nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp luôn được cha mẹ hun đúc lòng say mê nghệ thuật và ý chí đấu tranh. Từ đó hình thành nơi ông niềm yêu ghét rạch ròi, chuộng lẽ công bằng thẳng ngay, sẵn sàng xả thân vì nghiệp lớn.

          Vậy rồi, năm ông tròn 16 tuổi, Cách mạng Tháng Tám bùng lên. Cuộc kháng chiến vang rền trên quê hương Hưng Mỹ của ông …

(#)

6. Ảnh cầm gậy, ảnh Cà Mau 1945, mít-tinh, xem:

          Cuộc tổng khởi nghĩa đã đưa Châu Ngọc Tiếp vào kháng chiến và ông trở thành Thanh Niên Tiền Phong với nhiệm vụ tuyên truyền ở địa phương. Ngày 6-1-1948, ông vinh dự được kết nạp vào Đảng. Ngay sau đó ông được giao nhiệm vụ Trưởng Thông tin tuyên truyền xã Thới Bình, quận Cà Mau. Trong thời gian này ông có cơ may làm quen với nghề nhiếp ảnh. Đến 1950 ông chụp được những bức ảnh đầu tay.

          Sau Hiệp định Genève, ông được Tỉnh ủy Bạc Liêu giao nhiệm vụ nhân ảnh Bác Hồ phục vụ công tác tuyên truyền, gầy dựng cơ sở trong vùng địch tạm chiếm.

          Cuộc kháng chiến chống Mỹ lại đưa ông vào giai đoạn mới với nghề quay phim. Năm 1962, do nhu cầu công tác tuyên truyền, Ban Tuyên huấn Khu ủy Tây Nam bộ chọn ông và Trần Thanh Hùng lên Trung ương Cục miền Nam học nghề quay phim.

(Lời kể của Trần Thanh Hùng về sự nguy hiểm trên đường đi)

7. Ghe máy chạy, xưởng phim giải phóng; máy quay: 41”

(# nhạc)

          Sau hàng tháng trời lặn lội, vượt qua bao hiểm nguy, cuối cùng hai học viên của miền Tây cũng đã đến miền Đông Nam bộ. Tại đây việc học được bắt đầu bằng sự tiếp cận với ngôn ngữ hình ảnh, cách quay cho đến việc thực hiện các công đoạn sản xuất thủ công phim thời sự. Một năm sau, hai học viên Châu Ngọc Tiếp và Trần Thanh Hùng tốt nghiệp, nhận máy quay và phim mang về miền Tây Nam bộ.

(Lời ông Thanh Hùng kể về việc mang máy về lập xưởng phim)

8. Ông Bảy xem ảnh, trích phim Gò Quao: 22”

          Cùng với đạo diễn Trần Nhu, nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp đã bắt tay chuẩn bị thành lập Xưởng phim Giải Phóng miền Tây Nam bộ.

          Đầu năm 1964, Quân khu 9 đã thành lập các đơn vị chủ lực. Trận đánh Gò Quao diễn ra, nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp, tức Lê Châu và quay phim Thanh Hùng có mặt tại trận địa.

(Lời ông Châu Ngọc Tiếp và Thanh Hùng về trận đánh thắng)

9. Đào công sự, bắn, xông lên, bắt Mỹ: 46”

          Và đây là những thước phim đầu tiên của nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp, ống kính của ông hướng về những con người cụ thể, miêu tả chân thật hình ảnh quân giải phóng hiên ngang và dũng cảm. Rồi ông sẵn sàng xả thân, lao vào trận địa, xông lên cùng các chiến sĩ, ghi chép một cách sinh động trận đánh mang tính quyết định này.

          Ngay lần quay đầu tiên, ông không những gan dạ giữa bom đạn, mà còn tỏ rỏ bản lĩnh của một nhà quay phim chuyên nghiệp, không bỏ sót một chi tiết nào. Và ông đã thắng cùng với trận thắng lớn Gò Quao.

(#)

10. Xem ảnh, máy quay: 29”

(# nhạc)

          Với một nhà quay phim, chiếc máy quay bao giờ cũng là “vật bất ly thân” trong suốt cuộc đời hoạt động nghề nghiệp của mình. Ông không thể nào quên những năm bằng tay không và lòng nhiệt huyết, ông và đồng nghiệp đã dựng nên Xưởng phim giải phóng miền Tây Nam bộ.

(Lời ông Châu Ngọc Tiếp về sự thành lập và nhiệm vụ chính trị)

11. Trích tư liệu “Bao vây Đầm Dơi”, “Lửa trong rừng”: 59”

          Nhận nhiệm vụ, nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp đã cùng đồng nghiệp thực hiện những phóng sự điện ảnh đầy sức sống. Đây là trích đoạn phim “Xiết chặt vòng vây diệt địch”, phản ánh phong trào chiến tranh nhân dân bao vây Chi khu Đầm Dơi thuộc tỉnh Cà Mau. Và đây nữa, một trích đoạn phim tài liệu “Lửa trong rừng” miêu tả xưởng quân giới miền Tây Nam bộ đã vượt qua bao khó khăn để chế tạo vũ khí, góp phần vào thắng lợi của chiến trường chung.

          Ống kính của ông không chỉ có tả thực những con người bình thường vừa mới buông cày cuốc đã nắm chắc máy móc, tạo nên những quả đạn đúng chuẩn phục vụ chiến trường.

(#)

12. Miền Tây vào Tổng tiến công, các người thực hiện, bộ đội vào thành phố, xông lên giữa đạn giặc, nghĩa trang: 49”

         

Mùa xuân 1968, “Miền Tây vô Tổng tiến công”  một thiên phóng sự do Lê Châu và các đồng nghiệp thực hiện.

(#)

          Trong không khí sôi động của những ngày tháng ấy, ống kính của ông không chỉ hướng về phong trào quần chúng mà còn cùng đồng nghiệp theo chân các đơn vị bộ đội vào tận thành phố, thị xã.

          Ông và đồng nghiệp đã bám sát trận địa, ghi chép những hình ảnh hào hùng của cuộc Tổng tiến công. Nhiều quay phim đã anh dũng ngã xuống như người chiến sĩ.

(# nhạc)

13. Chân dung các quay phim hy sinh, ông Bảy nói với các nhân viên xưởng phim: 34”

         

Hàng chục anh chị quay phim đã lần lượt hy sinh. Một đội ngũ vừa mới được đào tạo đã không kịp mang những thước phim nóng bỏng lửa chiến trường trở về hậu cứ …

(Lời ông Thanh Hùng về khó khăn và vai trò của ông Bảy)

14. Ảnh chiếu bóng, học quay phim: 36”

         

Với vai trò lãnh đạo Xưởng phim Giải Phóng miền Tây Nam bộ, nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp đã gầy dựng lại đội ngũ. Ông tổ chức đào tạo cán bộ chiếu bóng, mở khóa huấn luyện và củng cố lực lượng kỹ thuật in tráng.

          Ông đặc biệt chú trọng đào tạo thế hệ quay phim mới, trong đó không chỉ được trang bị kiến thức cơ bản về tạo hình, mà còn được rèn luyện tính kiên trì, lòng say mê nghề nghiệp.

          Những quay phim từng được một lần ông chỉ dạy, khó có thể quên người đồng nghiệp, người chú, người cha đã noi gương cho con cháu.

(Lời ông Việt Hùng về đức tính của ông Bảy)

15. Cảnh cuối trận Gò Quao, cảnh cuối Vĩnh Thuận Đông: 14”

          Cái thật rất lãng mạn ấy đã được nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp thể hiện ở cảnh cuối trận Gò Quao. Tám năm sau, mô-típ đó được học trò của ông lập lại ở cảnh cuối phóng sự Vĩnh Thuận Đông.

(Lời ông Hùng và ông Dũng về sự gan dạ của ông Bảy)

16. Tựa phim Phạm Minh Tước, trích đoạn Vĩnh Thuận Đông , ảnh Tước, Tràng: 29”

          Nhiều quay phim đã noi theo chí khí dũng cảm của ông. Phạm Minh Tước đã thực hiện phóng sự “Vĩnh Thuận Đông chiều 22/5” với phong cách ấy. Và, anh đã để lại đoạn phim tư liệu chiến thắng trước lúc vĩnh viễn năm yên dưới lòng đất mẹ …

          Phan Minh Tràng cũng thế, anh đã xông lên với bộ đội trong một lần đuổi giặc về bên kia biên giới Tây Nam …

          Ông không thể quên những người đồng nghiệp ấy.

(Lời xúc động của Ông Bảy về các đồng nghiệp)

17. Tư liệu ông Bảy xem lại ảnh, họp mặt: 15”

          Nước mắt của ông trào ra từ tấm lòng và tính cách yêu – ghét rạch ròi. Ông khóc thương những đồng nghiệp ngã xuống trong chiến tranh; ông căm giận những tiêu cực xã hội trong thời bình. Tính cách của ông trước sao sau vậy.

(Lời ông Dũng về ông Bảy, chiến tranh xông xáo dũng cảm, hòa bình tham gia làm phim chống sự trì trệ)

18. Trích phim “Chuyện xã tôi”: 21”

          Và như thế ông lao vào mặt trận báo chí. Dựa trên đạo lý Cách mạng mà chia sẻ với sự nghèo khó của nhân dân. Ông lấy cái tâm để phân tích lẽ đúng điều sai; ông đem sự thẳng ngay để làm rõ trắng đen trước mỗi sự vật. Ông luôn nghĩ đến nhân dân, đến từng thân phận con người.

(Lời ông Bảy nói về sự suy nghĩ đến quần chúng, tâm niệm với nhân dân)

19. Ông Bảy nhìn ra ngồi, xương rồng trổ bông; đoàn người đi, Trính quay: 36”

(#)

          “Không có ánh sáng không thể có điện ảnh”; và không có ánh sáng không có loài sinh vật nào tồn tại. Ông chiêm nghiệm điều đó, nghỉ hưu ông thích thú với loài xương rồng đầy gai nhưng lại cho hoa đẹp …

          Đường ông đi có thể còn nhiều trắc trở, nhưng ông đã mãn nguyện khi con mình đã biết nối nghiệp cha. Tuổi càng cao, ông càng tin tưởng vào lớp cháu con, vào thế hệ trẻ.

(Lời Châu Văn Trính về ý thức theo nghề quay phim)

20. Ông bà xem ảnh, ảnh, xem các huy chương cùng với con cháu và đồng nghiệp: 32”

          Gần 60 năm chung sống trong mái gia đình, nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp hạnh phúc được người vợ chung thủy đảm đang, gánh vác mọi chuyện cực khổ để ông yên tâm làm tròn nhiệm vụ. Ông thường  nói, vinh quang của ông thuộc về bà tất cả; còn bà thì nhắc rằng, ngoài 10 đứa con do bà nuôi dạy và thành đạt, ông còn có hàng chục đứa con đồng nghiệp luôn quây quần bên ông, nối tiếp theo sự nghiệp Điện Ảnh - Sự nghiệp mà trọn đời Nhà quay phim Châu Ngọc Tiếp dâng hiến.